در سال‌های اخیر، توجه به پاسداشت و ترویج میراث فرهنگی، زبان و هنر‌های بومی در سیستان و بلوچستان بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. منطقه به دلیل تنوع قومیتی، زبان‌ها، آداب‌ورسوم و آیین‌های قدیمی، سرمایه‌ای ارزشمند است که تداوم و حفاظت صحیح آن، نقش کلیدی در ایجاد اتحاد و توسعه پایدار منطقه دارد. حفظ این میراث، نیازمند اقدام‌های علمی و فرهنگی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و همکاری نهاد‌های اینمتولی است تا میراث در معرض تهدید‌های تحریف و ناپایداری قرار نگیرد.
در کنار این، فعالان فرهنگی بر این باورند که میراث فرهنگی، نه تنها نماد تاریخی بلکه عامل اصلی در تقویت هویت جمعی و همبستگی اجتماعی است. برنامه‌ریزی هدفمند برپایه آموزش نسل‌های آینده، تولید محتوای دیجیتال و برگزاری جشنواره‌ها و کارگاه‌های فرهنگی راهکار‌های اساسی هستند که باید به عنوان اولویت‌های اصلی پیگیری شوند. نقش رسانه‌ها در این مسیر بسیار اثرگذار است؛ چرا که تصویرسازی صحیح و کارآمد از میراث فرهنگی، فرهنگ منطقه را از فراموشی و تحپاسداشت هنر‌های محلی، رمز اعتمادسازی و هویت منطقه
زهره شامی، فعال فرهنگی و کارشناس هنر‌های محلی در گفتگو با خبرنگار
تفتان ما بیان کرد: «در جوامع مرزنشین، هنر‌های بومی، لباس‌های سنتی، موسیقی محلی و آیین‌های فرهنگی، هویت منطقه را شکل می‌دهند. این عناصر باید در قالب برنامه‌های فرهنگی، جشن‌ها و رویداد‌های ملی و بین‌المللی به نمایش گذاشته شوند تا معرف اصالت منطقه باشد. »
وی ادامه داد: «با بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال، می‌توان این میراث را در قالب محتوا‌های چندرسانه‌ای، فیلم و آموزش‌های آنلاین برای نسل نو به تصویر کشید. ایجاد این نوع محتوا، نقش مهمی در حفظ و گسترش فرهنگی منطقه دارد و جوانان را با هویت خود آشنا و مایه مباهات می‌کند. »
مشاور فرهنگی تصریح کرد: «برای اینکه میراث فرهنگی به طور مستمر و پایدار باقی بماند، باید نهاد‌های فرهنگی و رسانه‌ای همکاری نزدیک و هدفمند داشته باشند. همچنین، آموزش و ترویج در مدارس و دانشگاه‌ها باید از همان سنین پایه آغاز شود تا هر چه بهتر این میراث در نسل‌های نو زنده بماند. »
ترویج معارف دینی و آیین‌های بومی، نماد هویت و اتحاد است
مولوی عبدالملک‌شهنوازی، مسئول فرهنگی و دینی منطقه، در گفتگو با تفتان ما ضمن تأکید بر نقش دین و فرهنگ، گفت: «دین، زبان و آیین‌های محلی، جزء جدانشدنی هویت منطقه است و باید سعی کنیم این ارزش‌ها در قالب برنامه‌های فرهنگی و مذهبی، پویا و زنده باقی بمانند. برگزاری مراسم تعرف، رویداد‌های محلی و جشن‌های دینی، نمونه‌هایی از فعالیت‌هایی است که در حفظ این میراث نقش دارند. »
شهنوازی ادامه داد: «با توسعه رسانه‌ها، می‌توان این آیین‌ها و باور‌ها را در قالب برنامه‌های تصویری، صوتی و نوشتاری پخش کرد و در سطح ملی و بین‌المللی معرفی نمود. همکاری علمای منطقه و نخبگان فرهنگی در این مسیر، بسیار مؤثر است تا میراث دینی و فرهنگی منطقه، به صورت منسجم و اثرگذار انتقال یابد. »
وی افزود: «ترکیب فعالیت‌های مذهبی، فرهنگی و هنری، منجر به تقویت انسجام منطقه می‌شود و نشان می‌دهد که هویت فرهنگی، از مهم‌ترین عوامل وحدت و توسعه است. در این مسیر، نحوه مشارکت مردم و فعالان فرهنگی منطقه، اهمیت بسزایی دارد و باید تقویت شود. »
توسعه فناوری و آموزش، کلید تداوم میراث فرهنگی
کارشناسان و فعالان معتقدند که فناوری‌های دیجیتال، نقش مؤثری در انتقال میراث فرهنگی دارند. تولید محتوا‌های تصویری، موشن‌گرافی، اپلیکیشن‌های کاربردی و شبکه‌های مجازی، فرصت بی‌نظیری برای معرفی و ترویج هنر‌های محلی است. آموزش‌های مجازی، کارگاه‌های آنلاین و کمپین‌های فرهنگی، میزان اثرگذاری این فعالیت‌ها را چندین برابر می‌کند و بر لزوم هماهنگی میان دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی تأکید دارد.
در همین حال، آموزش مداوم و ترویج هنر‌های اصیل منطقه در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی، نقش مهمی در انتقال پایدار این میراث دارد. بهره‌برداری صحیح از فناوری‌ها، این امکان را فراهم می‌کند تا میراث فرهنگی در قالب‌های متنوع و جذاب، به نسل‌های آینده منتقل شود و اثرگذاری آن در سطح ملی و بین‌المللی افزایش یابد.
در مجموع، بهره‌مندی از فناوری‌های نوین و آموزش‌های جامع، اصلی‌ترین راهکار در تضمین پایایی فرهنگی و هویت منطقه است که در آینده، نقش اساسی در توسعه پایدار و انسجام اجتماعی خواهد داشت.
نتیجه‌گیری و چشم‌انداز آینده
در جمع‌بندی، کارشناسان بر این باورند که حفاظت و ترویج میراث فرهنگی، راهبردی است که اگر به صورت یکپارچه و هدفمند پیگیری شود، می‌تواند کلید موفقیت در توسعه منطقه‌ای و ملی باشد. بهره‌گیری از فناوری‌های جدید، آموزش مستمر، مشارکت فعال مردم و سیاست‌های راهبردی، مسیر را برای حفظ هویت فرهنگی و تقویت اتحاد منطقه هموار می‌سازد. این اقدامات، نه تنها میراث را زنده نگه می‌دارد، بلکه بستری مناسب برای توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار فراهم می‌کند.
انتهای خبر/
