به گزارش پایگاه خبری تحلیلی
تفتان ما؛فرهاد شهرکی در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری
عصرهامون بیان کرد: سخنرانی اخیر مقام معظم رهبری در رسانه ملی بار دیگر خطوط راهبردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در قبال ایالات متحده آمریکا به‌روشنی ترسیم کرد. ایشان با صراحت اعلام نمودند که مذاکره با آمریکا «هیچ کمکی به منافع ملی ما نمی‌کند، هیچ سودی برای ما ندارد، هیچ ضرری را هم از ما دفع نخواهد کرد».
وی افزود: این گزاره در واقع جمع‌بندی تجربه بیش از چهار دهه تعامل و تقابل ایران و آمریکاست و بر سه محور اصلی استوار است: بی‌فایدگی مذاکره در شرایط کنونی، ضرورت مقاومت در برابر فشار، و راهبرد قوی‌شدن در همه ابعاد ملی به‌جای اتکا به توافقات تحمیلی.
چرایی بی‌فایدگی مذاکره در شرایط کنونی
وی افزود: ایالات متحده در مواضع رسمی و غیررسمی خود، بارها اعلام کرده است که ایران باید به طور کامل از غنی‌سازی اورانیوم صرف‌نظر کند. این مطالبه آشکارا فراتر از تعهدات مندرج در معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) است و با اصل «حق غیر قابل سلب کشورها در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای» تعارض بنیادین دارد. در چنین شرایطی، مذاکره نه یک فرایند «برد - برد» بلکه ابزاری برای تحمیل خواست یک‌جانبه است.
وی تأکید کرد: برجام نمونه روشن بی‌اعتمادی ساختاری به ایالات متحده است. آمریکا نه‌تنها به تعهدات رفع تحریم عمل نکرد، بلکه با خروج یک‌جانبه از توافق، نشان داد که در نظام حقوقی آن کشور هیچ ضمانت پایداری برای اجرای تعهدات وجود ندارد. در نتیجه، مذاکره مجدد با همان طرف، بدون تغییر در ساختار حقوقی و ضمانت‌های اجرایی، تنها تکرار یک تجربه پرهزینه است.
شهرکی ادامه داد: مذاکره در چنین شرایطی عملاً فاقد منفعت است؛ زیرا که دستاوردی عینی و پایدار برای اقتصاد و امنیت ملی حاصل نمی‌کند؛ به‌طرف مقابل این پیام را می‌دهد که ایران تحت‌فشار حاضر به عقب‌نشینی است؛ موجب ایجاد نااطمینانی در بازارها و کاهش اعتماد به راهبرد مقاومت می‌شود.
بیانات رهبری؛ نقشه راه سیاست خارجی کشور
نماینده مردم شریف و فهیم سیستان در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: مقام معظم رهبری تأکید کردند که جمهوری اسلامی ایران در هیچ موضوعی تسلیم فشار نخواهد شد. این موضع سه بُعد دارد از لحاظ بعد حقوقی یعنی فشار از طریق تحریم یا تهدید نظامی، مشروعیتی در حقوق بین‌الملل ندارد و تسلیم در برابر آن به معنای مشروعیت‌بخشی به ابزار نامشروع خواهد بود از بعد سیاسی پذیرش فشار به منزله الگو شدن «امتیاز در برابر تهدید» است و راه را برای تکرار فشارهای بعدی باز می‌کند و بعد عملیاتی در سیاست خارجی، این مقاومت در قالب توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، تقویت روابط با قدرت‌های شرقی، و پیگیری سیاست همسایگی تجلی می‌یابد.
وی افزود: در اسناد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و NPT هیچ محدودیت کلی بر غنی‌سازی وجود ندارد. تنها چارچوب نظارتی و شفاف‌سازی فعالیت‌ها مقرر شده است؛ بنابراین، مطالبه توقف کامل غنی‌سازی، تفسیر غیرقانونی از معاهده است.
شهرکی خاطرنشان کرد: ایران می‌تواند از طریق رویکردهای زیر بر حق خود تأکید کرده و هم‌زمان از تشدید تنش جلوگیری کند در مرحله‌بندی سطح غنی‌سازی و اعلام شفاف اهداف صلح‌آمیز؛ تقویت همکاری فنی مشروط با آژانس برای رفع بهانه‌های سیاسی؛ ایجاد مکانیسم اقدام متقابل با طرف‌های اروپایی برای کنترل تنش.
وی تصریح کرد: نمونه‌های ضررهای بزرگ مذاکره تحت‌فشار در حوزه‌های مختلف قابل‌مشاهده است. از نظر سیاسی، این نوع مذاکره موجب تقویت گفتمان تسلیم‌پذیری در میان دشمنان شده و انسجام داخلی کشور را تضعیف می‌کند. در بعد اقتصادی، چنین مذاکراتی منجر به ایجاد موجی از سرمایه‌گذاری‌های ناپایدار می‌شود که با خروج آمریکا به‌سرعت فرومی‌ریزد و اثرات مخربی بر اقتصاد کشور برجای می‌گذارد. همچنین در حوزه امنیتی، مذاکره تحت‌فشار باعث کاهش قدرت بازدارندگی ملی شده و جسارت طرف مقابل را برای اعمال فشارهای بیشتر افزایش می‌دهد که این امر تهدیدی جدی برای امنیت و منافع ملی به شمار می‌آید.
چرا مذاکرات فعلی «زورگویی و تحمیل» است؟
وی با اشاره به چرایی زورگویی و تحمیل مذاکراتی تصریح کرد: علت اصلی در ماهیت دستور کار آمریکا نهفته است: مذاکره‌ای که خروجی آن از پیش تعیین شده و تنها از ایران انتظار عقب‌نشینی دارد، اساساً «مذاکره» نیست؛ بلکه ابزار تحمیل است. در این چارچوب، ایران راه را برای «دیپلماسی سازنده» مسدود نمی‌بیند؛ بلکه تأکید می‌کند که هرگونه گفت‌وگو باید بر پایه توازن، احترام متقابل و منافع مشروع دو طرف باشد، نه بر پایه زورگویی.
شهرکی افزود: باتوجه‌به سابقه بدعهدی آمریکا، بازسازی اعتماد متقابل میان ایران و این کشور نیازمند تدوین و پذیرش شروط سخت‌گیرانه و دقیق است. نخست، باید تضمین‌های حقوقی الزام‌آوری وجود داشته باشد که امکان خروج یک‌جانبه و خودسرانه آمریکا از توافق را به طور کامل منتفی کند. دوم، راستی‌آزمایی مرحله‌ای باید پیش از اجرای هرگونه اقدامات کلیدی از سوی ایران انجام شود تا اطمینان حاصل گردد که طرف مقابل نیز به تعهدات خود پایبند است.
وی تأکید کرد: باید مکانیسم‌های جبران خودکاری طراحی شود که در صورت نقض تعهدات از سوی آمریکا به‌صورت خودکار فعال شده و خسارات وارده را جبران نماید. در نهایت، لازم است بخشی از تحریم‌ها از حوزه اختیارات رئیس‌جمهور آمریکا خارج شده و به‌صورت قوانین الزام‌آور کنگره درآمده تا از تغییرات سیاسی و تصمیمات یک‌جانبه جلوگیری شود. تنها با تحقق این شروط، امکان ایجاد اعتماد پایدار و مؤثر میان دو طرف فراهم خواهد شد.
شهرکی با اشاره به چارچوب صحیح مذاکره از منظر ایران افزود: ایران مذاکره را نفی نمی‌کند، بلکه مذاکره تحت تهدید را بی‌ثمر می‌داند. چارچوب صحیح عبارت است از: اصل «اقدام متقابل»؛ هر امتیاز ایران تنها در برابر یک امتیاز واقعی و قابل‌سنجش باشد و اصل «هم‌زمانی»؛ اجرای تعهدات نباید یک‌طرفه و زمان‌بندی‌شده به نفع طرف مقابل باشد؛ اصل «قابل‌بازگشت بودن»؛ ایران باید بتواند در صورت نقض تعهدات، به‌سرعت به وضعیت قبل بازگردد.
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: بدون تحقق این شروط، هرگونه تلاش برای مذاکره و توافق مجدد، بار دیگر با خطر شکست و بدعهدی روبرو خواهد شد و نمی‌تواند منافع ملی ایران را تأمین کند؛ بنابراین، ایران بر این باور است که بدون تضمین‌های قوی و قابل‌اتکا، ورود به مذاکرات صرفاً فرصتی برای طرف مقابل به‌منظور اعمال فشار و تحمیل خواسته‌های یک‌جانبه خواهد بود. ازاین‌رو، بازسازی اعتماد، نه‌تنها یک فرایند حقوقی و فنی بلکه یک الزام سیاسی و راهبردی است که باید بادقت و جدیت تمام دنبال شود تا مسیر تعامل و همکاری بر پایه احترام متقابل و منافع واقعی دو کشور گشوده شود. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان به نتایج مثبت و پایدار در روابط ایران و آمریکا امیدوار بود.
وی با اشاره به راهبرد «قوی‌شدن» به‌عنوان جایگزینی مؤثر برای مذاکره با طرف‌های تحمیلی افزود: این راهبرد در چند حوزه کلیدی دنبال می‌شود. در حوزه نظامی، توسعه توان موشکی، تقویت پدافند هوایی و پیشرفت در جنگ‌های نوین از جمله سایبری و الکترونیک، باعث کاهش جذابیت گزینه نظامی برای دشمن و افزایش قدرت بازدارندگی کشور می‌شود. از سوی دیگر، در حوزه علمی، سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری‌های نوینی مانند انرژی‌های نو، نانو، بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی می‌تواند نه‌تنها اثر تحریم‌ها را خنثی کند، بلکه قدرت رقابتی ایران را در اقتصاد جهانی به طور قابل‌توجهی ارتقا دهد.
شهرکی تصریح کرد: همچنین در حوزه حکمرانی اقتصادی، اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، تنوع‌بخشی به شرکای تجاری و اتصال مستمر به زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای، به‌عنوان ابزارهایی کارآمد، اثر فشارهای اقتصادی دشمن را کم‌رنگ و بی‌اثر می‌سازد و توانایی کشور را در مواجهه با تهدیدات خارجی افزایش می‌دهد.
وی افزود: باوجود بسته‌بودن مسیر مذاکره تحمیلی، چند راهکار برای مدیریت روابط و خروج از بن‌بست قابل‌تصور است. از جمله این راهکارها می‌توان به دیپلماسی منطقه‌ای فعال با همسایگان و قدرت‌های آسیایی به‌عنوان جایگزینی برای کاهش وابستگی به غرب اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: همچنین استفاده از ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل برای به چالش کشیدن مشروعیت تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، دیپلماسی چندجانبه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان‌های بین‌المللی برای تثبیت حقوق هسته‌ای ایران، و تداوم مقاومت هوشمندانه داخلی به‌منظور تغییر محاسبات طرف مقابل و افزایش هزینه‌های ادامه فشار، از دیگر راهکارهای مهم در این زمینه به شمار می‌روند.
شهرکی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در شب گذشته تصریح کرد: بیانات اخیر مقام معظم رهبری، نقشه راهی روشن برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال آمریکا ارائه کرده است. در این نقشه راه، مذاکره تحمیلی و تحت‌فشار بی‌ثمر و زیان‌بار شناخته شده و اصل مقاومت و عدم تسلیم به‌عنوان ضامن بقا و عزت ملی معرفی شده است. همچنین راهبرد قوی‌شدن در همه ابعاد به‌عنوان جایگزینی مناسب برای راهبرد وابستگی به مذاکره با دشمن ارزیابی می‌شود.
وی ادامه داد: به بیان دیگر، ایران نه مخالف مذاکره است و نه منزوی‌طلب؛ بلکه معتقد است هر مذاکره‌ای باید بر پایه احترام متقابل، توازن منافع و ضمانت اجرایی شکل گیرد. تا زمانی که آمریکا به الگوی زورگویی و تحمیل پایبند است، مذاکره با آن بی‌معناست. اما هم‌زمان، جمهوری اسلامی ایران با تقویت بنیان‌های قدرت ملی، توسعه روابط منطقه‌ای و بهره‌گیری از ابزارهای حقوقی و سیاسی، هم حق مسلم خود را حفظ می‌کند و هم امکان مدیریت تنش و حرکت به‌سوی آینده‌ای عزتمندانه را فراهم می‌آورد.
انتهای خبر/
