لاشه سگ‌ها تهدیدی برای سلامت است

مهرشهر یکی از مناطق درحال‌توسعه زاهدان است که باوجود ساخت‌وسازهای گسترده و استقرار مجتمع‌های مسکونی، همچنان دارای بخش‌های خاکی و بی‌دفاع شهری وسیعی است. این مناطق که بعضاً فاقد زیرساخت‌های شهری از جمله روشنایی، نظافت و فضای سبز هستند، همواره با معضل تردد و تجمع سگ‌های ولگرد مواجه بوده‌اند.

هرچند موضوع جمع‌آوری سگ‌های ولگرد از دغدغه‌های به‌حق شهروندان است، اما شیوه اجرای این اقدام و عدم رعایت نکات بهداشتی در مراحل پس از کشتار، خود به معضل تازه‌ای تبدیل شده است. اهالی از مشاهده لاشه سگ‌ها در فضای باز، نزدیکی مجتمع‌های مسکونی و در معابر خاکی گلایه دارند و معتقدند این وضعیت سلامت عمومی را تهدید می‌کند.

رها بودن لاشه‌ها موجب جذب حشرات، جوندگان و جانوران مزاحم دیگر شده و به گفته ساکنان، بوی تعفن و چهره زننده محیط، آرامش روانی خانواده‌ها و به‌ویژه کودکان را سلب کرده است. از سوی دیگر، عدم پاسخگویی مشخص نهادهای متولی، بر ابهام و نگرانی مردم افزوده است.

موضوع سگ‌های بلاصاحب در زاهدان، پیش‌تر نیز مورد توجه فعالان محیط‌زیست و شهروندان قرار گرفته بود. اما در موارد مشابه، انتقادها بیشتر متوجه نحوه برخورد با این حیوانات، عدم انجام واکسیناسیون و بی‌توجهی به راهکارهای علمی کنترل جمعیت سگ‌ها بود. این بار اما مسئله بهداشت شهری و سلامت انسانی در کنار حقوق حیوانات مطرح است.

در کنار دغدغه انتقال بیماری‌ها، موضوع فرهنگی و تربیتی نیز مطرح است؛ چراکه مشاهده چنین صحنه‌هایی در فضای عمومی، ذهنیت کودکان و نوجوانان را تحت‌تأثیر قرار داده و از منظر اجتماعی نیز آسیب‌زاست. همچنین سکوت مسئولان در برابر این اقدام، نگرانی‌ها درباره رها بودن نظارت‌ها را افزایش داده است.

مطالبه اصلی شهروندان، تدوین یک برنامه علمی، اخلاقی و بهداشتی برای کنترل سگ‌های ولگرد است؛ برنامه‌ای که هم دغدغه‌های زیست‌محیطی و سلامت انسانی را لحاظ کند و هم از بروز رفتارهای غیرانسانی و چهره‌های زشت شهری جلوگیری کند.

 سگ‌های ولگرد سال‌ها دغدغه اهالی مهرشهر است
حبیب‌الله میرزایی، ساکن مهرشهر گفت: موضوع سگ‌های ولگرد سال‌هاست دغدغه اهالی این منطقه است. اما کشتن حیوانات و رهاکردن لاشه‌های آن‌ها در حاشیه خانه‌های مردم نه راه‌حل است، نه قابل‌قبول. این کار باعث شده تا خانواده‌ها نتوانند با آرامش از خانه بیرون بیایند.

محبوبه مالکی، مادر یکی از ساکنان مجتمع‌های نوساز بیان کرد: فرزند من چند روز است دچار حالت تهوع و بی‌قراری شده، چون صحنه‌هایی دیده که مناسب سن او نیست. ما از مسئولان انتظار داریم دست‌کم اصول بهداشت و حفظ کرامت انسانی را رعایت کنند.

موسی پارسا، بازنشسته فرهنگی گفت: راه‌حل این مشکل در برخورد علمی با موضوع حیوانات بلاصاحب است. اینکه با گلوله یا سم کاری کنند و جنازه رها کنند، نه به صلاح شهر است و نه فرهنگ جامعه. از شهرداری انتظار داریم در این زمینه شفاف‌سازی و چاره‌اندیشی کند.

تأکید دامپزشکی بر کنترل اصولی و انسانی جمعیت سگ‌های بلاصاحب
 ویدا معزی، رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار زاهدنیوز بر لزوم مدیریت علمی، بهداشتی و انسانی در مواجهه با پدیده سگ‌های بلاصاحب تأکید کرد و هشدار داد: روش‌های غیراصولی و حذف فیزیکی این حیوانات نه‌تنها راه‌حل مناسبی نیست، بلکه در درازمدت تبعات جدی برای سلامت عمومی، محیط‌زیست و امنیت زیستی خواهد داشت.

وی با اشاره به افزایش سگ‌های پرسه‌زن در مناطق مختلف، ادامه داد: افزایش جمعیت سگ‌های بدون صاحب نتیجه ترکیبی از عوامل متعدد نظیر گسترش شهرنشینی، ضعف در مدیریت پسماند، نبود قوانین نظارتی مؤثر بر نگهداری سگ و نیز عدم آگاهی عمومی درباره مسئولیت‌پذیری در قبال این حیوانات است.

 رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی استان با تأکید بر این‌که نگهداری اصولی سگ‌ها در جوامع انسانی امری متعارف و پذیرفته‌شده است، تصریح کرد: رها بودن این حیوانات بدون نظارت، می‌تواند مخاطراتی جدی برای سلامت انسان، سایر حیوانات، بهداشت عمومی و اکوسیستم محیطی به همراه داشته باشد.
وی با اشاره به مخاطرات لاشه سگ‌ها در فضای عمومی گفت: لاشه‌های رها شده می‌توانند منبعی بالقوه برای شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و دام مانند هاری، کیست هیداتید، تب مالت و لیشمانیوز باشند. این لاشه‌ها باید به‌سرعت و بر اساس موازین بهداشتی جمع‌آوری و دفن شوند.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، مسئولیت جمع‌آوری لاشه حیوانات بلاصاحب برعهده شهرداری‌هاست؛ بااین‌حال، دامپزشکی نیز در چارچوب نقش فنی و تخصصی خود، در همکاری با تیم‌های اجرایی مشارکت دارد.

 حذف فیزیکی حیوانات، از منظر علمی و تجربی ناکارآمد است
معزی با انتقاد از رویکرد معدوم‌سازی به‌عنوان راهکار کنترل جمعیت سگ‌ها افزود: حذف فیزیکی این حیوانات، از منظر علمی و تجربی نه‌تنها ناکارآمد است، بلکه موجب تشدید مشکل در آینده خواهد شد؛ چرا که جمعیت توله‌های جوان و حساس‌تر، با سرعت بیشتری جایگزین می‌شود. تجربه جهانی نشان داده است که تنها راه مؤثر برای کنترل بیماری هاری، واکسیناسیون هدفمند و گسترده سگ‌های بدون صاحب است.

این کارشناس دامپزشکی، بر نقش نظارتی اداره کل دامپزشکی در فرایند جمع‌آوری، عقیم‌سازی و واکسیناسیون سگ‌های بلاصاحب نیز تأکید کرد و گفت: دامپزشکی استان در چارچوب ضوابط سازمان دامپزشکی کشور، نظارت بر سلامت و بهداشت حیوانات را عهده‌دار است و تلاش می‌شود این فرایند با رعایت اصول علمی و انسانی دنبال شود.

وی با اشاره به فعالیت‌های بین‌بخشی در این زمینه گفت: اداره کل دامپزشکی استان در جلسات کارگروه استانی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان که به ریاست معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار و دبیری دفتر امور شهری استانداری برگزار می‌شود، حضور فعال دارد. همچنین این موضوع در کمیته صیانت از حقوق مردم در سلامت و امنیت غذایی با محوریت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان نیز مورد بحث‌وبررسی قرار گرفته است.

در پایان معزی با هشدار نسبت به حیوان آزاری و اقدامات خودسرانه در مواجهه با سگ‌های ولگرد، از مردم خواست در صورت مشاهده لاشه حیوانات یا موارد تهدیدکننده، موضوع را از طریق سامانه ۱۳۷ شهرداری یا ۱۵۱۲ دامپزشکی پیگیری کرده و از مداخله شخصی پرهیز کنند.